مسیراقتصاد دانش بنیان به کجا می‌رسد؟
تاریخ انتشار: ۲۱ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۴۰۸۵۱
همگام با رشد روزافزون شکل‌گیری کسب‌وکار‌های نوین بر پایه علم و دانش، چالش‌ها و موانع زیادی در این مسیر ایجاد شده است. از این رو باید در راستای رشد و ثبات دانش‌بنیان‌ها، حمایت‌ها در این بخش تسریع شود تا اقتصاد کشور از منبع‌محوری به فناوری برسد.
سال‌هاست احساس نیاز برای گذرازاقتصاد منبع محور به اقتصاد دانش‌بنیان در تمامی جوامع بیش از پیش احساس می‌شود و برای تقویت این زمینه باید تولید محصولات دانش‌بنیان از طریق شکل‌گیری کسب‌وکار دانش‌بنیان کوچک و متوسط فراهم کرد تا اقتصاد‌ها بتوانند با تولید محصولات نوین از بازار رقابت عقب نمانند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
شکل‌گیری کسب و کار دانش‌بنیان
سال‌های اخیر اقتصاد کشور در حال تغییر ماهیت و شکل از منبع‌محوری به دانش‌بنیانی است از این رو اقتصاد ایران شاهد شکل‌گیری کسب‌وکار دانش بنیان نوظهور مبتنی بر فناوری است که محصولات دانش‌بنیانی بیشترین نرخ رشد را به خود اختصاص داده و به دنبال جذب بیشترین سهم از بازار اقتصادی کشور هستند و به توسعه شکل‌گیری اقتصاد دانش‌بنیان کمک می‌کنند.
البته تعارفی مختلفی از اقتصاد دانش‌بنیان روایت می‌شود که همه کارشناسان فعال در این بخش با یکی از تعاریف نظر بسیار نزدیکی دارند؛ اقتصاد دانش‌بنیان به روش تولیدی گفته می‌شود که در آن از دانش برای ایجاد ارزش افزوده محسوس یا غیرمحسوس استفاده می‌شود.
در یک اقتصاد مبتنی بر دانش، گسترش دانش و مهارت‌ها به نوآوری منجر می‌شود که این خود، سبب افزایش درآمد‌ها و کاهش تورم و بیکاری خواهد شد. در دنیای پر تحول امروز، دانش و نوآوری اساسی‌ترین عامل پیشرفت در عرصه‌های صنعتی و اقتصادی محسوب می‌شود. اقتصاد یک کشور وقتی شکوفا می‌شود که بستر لازم برای نوآوری و حضور در بازار‌های رقابتی جهانی فراهم شود. حرکت به سوی نوآوری و ایجاد تغییر در ترکیب محصولات و خدمات در قلمرو فعالیت‌های یک کسب و کار دانش بنیان قرار دارد؛ از این رو کسب و کار‌های دانش بنیان نقش مهمی در اثربخشی تولید، تبلور دانش در محصولات و خدمات جدید، ارتقا سطح اقتصاد و رفاه، تولید ثروت و ارزش افزوده در یک جامعه ایفا می‌کنند. رشد و توسعه اقتصادی کشور‌ها به صورت معنادار تابعی از ظرفیت تولیدی آنها است. یکی از بستر‌هایی که به درآمدزایی و ارزش افزوده هر اقتصادی کمک می‌کند تولید در حوزه دانش بنیان‌ها و نانوتکنولوژی‌ها است.
امین دلیری، کارشناس حوزه اقتصاد و مدرس دانشگاه در حوزه شکوفایی اقتصادی در این بخش به توانمندی دانش بنیان‌ها در اقتصاد پرداخته، عنوان می کند؛
بفرمائید تولیدات دانش بنیان‌ها چه کمکی به اقتصاد می‌کند؟
ایران با وجود موانع و محدودیت‌های ایجاد شده در مسیر توسعه‌ای کشور در ۴ دهه گذشته، با شواهد آماری و گزارش‌های سازمان‌های مستقل بین المللی در عرصه‌های مختلف، حائز موفقیت‌های چشمگیری در تولیداتی که منشأ دانش بنیان داشته، شده است. گرچه تحریم‌ها اعمال شده موانع زیادی را در فعالیت‌های اقتصادی با توجه به وابستگی کشور به درآمد‌های ارزی حاصل از فروش نفت، ایجاد کرده است، اما نیروهای جوان علمی کشور را به مدد دانش نوین، تحولات شگرفی در تولیدات که منشأ دانش بنیان داشته، نائل کرده است.
پس از تسخیر لانه جاسوسی آمریکا، تهاجم بعدی به اقتصاد ایران تحریم بود و اکنون ۴ دهه ایران با تحریم‌های طاقت فرسای اقتصادی مواجه است. تحریم حداکثری آمریکا پس خروج آمریکا از برجام، آخرین حربه استکبار جهانی علیه کشوری است می‌خواهد مستقل باشد.
در شرایط تهاجم‌های نظامی و تحریمی، ایران در دهه اول انقلاب اولین تهاجم و توطئه دشمن در ایجاد درگیر‌های قومی و آشوب‌های منطقه‌ای و سپس ایجاد یک جنگ تحمیلی پردامنه ۸ ساله را با سرافرازی، پایان یافت.
کشور ایران با همه تضییقات و محدودیت‌هایی که دشمنان ایجاد کردند، امروز مقاوم‌تر از هر زمان دیگر مسیر توسعه علم و فناوری در عرصه‌های مختلف را طی می‌کند. در تولید علم، نوآوری و شکوفایی در علوم پایه و دانش فنی که توسط دانشمندان و پژوهشگران ایرانی انجام گرفته، ایران را در رتبه بندی علمی و فناوری در اغلب زمینه‌ها در زمره ۱۰ کشور برتر جهان قرار داده است. تمام این برتری‌های علمی در ۴ دهه گذشته صورت گرفته است.
به طور کلی در دانش سلول‌های بنیادی، نانو تکنولوژی، بیو تکنولوژی در زمره کشورهای پیشتاز جهان قرار داریم. در علم و امور پزشکی، ایران قطب پزشکی منطقه است. بر اساس اعلام مؤسسات مستقل علمی جهان، ایران سریع‌ترین کشور جهان از نظر رشد نوآوری، سومین مرکز پیوند عضو برتر جهان، دوازدهمین کشور جهان در زمینه دندانپزشکی، دارای پیشرفته‌ترین مراکز چشم پزشکی در منطقه، دومین کشور سازنده دستگاه شتاب دهنده خطی پرتو درمانی در جهان، یکی از چند کشور سازنده دستگاه جراحی الکتریکی با فرکانس بالا در جهان، دارای دومین ارتش قدرتمند سایبری جهان، پرسرعت‌ترین کشور جهان در زمینه رشد شاخص توسعه انسانی، در زمره پنجمین کشور جهان در فناوری برتر قرن ۲۱ در لیزر، پانزدهم کشور از نظر تولیدکننده مقالات علمی، یازدهمین کشور در جهان در رشد علم، جمعیت ۹۷ درصد با سواد، دارای بالاترین نرخ رشد پذیرش دانشجوی خارجی، رشد سریع و بالای دانش آموختگان دانشگاهی، توسعه و رشد سریع در صنایع هوا و فضا، بزرگترین شکارچی پهپاد‌های فوق پیشرفته جاسوسی جهان، هفتمین رتبه قدرت موشکی در جهان، دارنده چهارمین نیروی دریایی بزرگ جهان است. همچنین رتبه اول خاورمیانه و هفدهم جهان در زمینه پرورش آبزیان، اولین کشور تولیدکننده متانول در جهان، یکی از پیشرفت‌ترین کشورهای جهان در زمینه ناباروری، بیستمین کشور جهان از نظر ترانزیت دریایی، هشتمین کشور جهان از نظر گسترش خطوط لوله کشی گاز و بهره مندی مردم از گاز، رتبه دهم تولید فولاد در جهان و… در بین کشورهای جهان است.
آنچه که از موفقیت‌های جمهوری اسلامی ایران در پیشتازی تولید علم و پیشرفت در تولیدات شرکت‌های دانش بنیان و نوآوری و ابداع که زایده علم و بکارگیری از فناوری‌های نوین است، در ۴۰ سال گذشته درباره گازرسانی، گسترش و توسعه شبکه برق و آبرسانی، مخابرات در اقصی نقاط محروم و برخوردار کشور درخور تحسین است، رشد آن قابل مقایسه با هیچ دورانی نسبت به سال‌های قبل از انقلاب نیست.
پیشرفت‌ها در حوزه اقتصاد کشاورزی چگونه بوده است؟
افزایش چشمگیر تولیدات کشاورزی و دامی و صنعتی کشاورزی و تولید محصولات جانبی کشاورزی در زمینه غذایی و تنوع در تولید آنها، مزیتی برای صادرات آنها به وجود آورده است. رشد تولیدات صنایع ماد در حوزه مواد اولیه ضمن تأمین نیاز‌های داخلی، صادرات محصولات آن به خارج از کشور قابل توجه است.
همچنین توسعه ظرفیت بنادر تجاری کشور از ۱۹ میلیون تن به ۲۶۶ میلیون تن و توسعه ۱۰۷ برابری ظرفیت کانتینری بنادر کشور که در اوایل انقلاب با مشکل بارگیری کالا‌های وارداتی حتی در مقیاس کم رو به رو بودیم و بابت تأخیر چند ماهه در تخلیه بار، هزینه زیادی به عنوان دموراژ به صورت پرداخت‌های دلاری به صاحبان کشتی‌های خارجی می‌دادیم، اکنون با وجود افزایش ده‌ها میلیون تن واردات کالا‌های خارجی و فزونی دادوستد بین المللی مشکل تأخیر در تخلیه بار تقریباً نزدیک به صفر است.
فراموش نکنیم توسعه و گسترش راه نیز کمک زیادی به رشد اقتصاد می‌کند و حمل و نقل را بهبود می‌بخشد. در سال‌های اخیر راه‌های روستایی و بین شهری گسترش زیادی داشته و توسعه ۵۵۲ برابری بزرگراه‌های سراسری در نقاط مختلف کشور و توسعه راه‌های ریلی اقدامات بزرگ در ساخت و توسعه زیربنا‌های کشور صورت گرفته است. خودکفای در تولید بنزین و نفت و گاز که روزی یکی از بزرگترین واردکننده آن بودیم، ضمن تأمین نیاز داخلی با وجود افزایش شدید تقاضا برای مصرف بنزین، کشور ایران را در زمره صادرکنندگان بنزین قرار داده است.
چگونه می‌توان بخش خصوصی را تشویق به گسترش فعالیت‌ها و سرمایه گذاری کرد؟
تمام این موفقیت‌ها از سوی طبقه متوسط جامعه طی ۴ دهه اخیر در عرصه‌های مختلف، ظهور و بروز یافته است. در مباحث توسعه، نقش طبقه متوسط در رشد تحول و نوآوری و اختراعات بسیار پررنگ است. حال اگر به این قشر متوسط جامعه کم توجه شود و تورم شتابان درآمد آنها را ببلعد و با کاهش قدرت خرید، معیشت آنها در معرض ضیق معیشتی قرار گیرد، بیم آن می‌رود این قشر از فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی کشور به تدریج خارج شده و این طبقه متخصص و خلاق و نوآور به کلی از جامعه حذف شده و زایل شود؛ بنابراین رفاه اجتماعی می‌تواند افراد را تشویق به سرمایه گذاری و همکاری در رشد اقتصادی کند.
گذر از منبع‌محوری به دانش‌بنیانی
امروزه سرمایه‌های اقتصادی کشورمان فقط محدود به منابع زیرزمینی مانند انرژی‌های فسیلی نیست؛ بلکه نیروی انسانی سرمایه اصلی در این چرخه مهم به حساب می‌آید؛ در واقع اصول اصلی اقتصاد دانش‌بنیان بر نیروی انسانی خلاق و متخصص و دانش محور استوار شده است.
ایران با دراختیار داشتن جمعیت جوان و ظرفیت‌های بالا درزمینه‌های فناوری، چند سالی است با هدایت رهبر معظم انقلاب به سوی پیاده‌سازی این مدل از اقتصاد رهنمون شده است.
مسیراقتصاد دانش بنیان به کجا می‌رسد؟
با تقویت اقتصاد دانش بنیان کمک می‌شود که مزیت اکتسابی دانش بنیان و چرخه کالا به صورت نوین (کاهش هزینه و بهره وری بالا) شکل بگیرد و ایجاد چنین فضایی ارتباط مستمری بین فضای تولید دانش یعنی دانشگاه و مراکز آموزشی و پژوهشی با صنعت و کشاورزی و بخش‌های تولیدی باید شکل بگیرد و در این فضا تولیدات به صورت پویا در چرخه کالا جلو می‌رود تا حدی که بعد از اشباع بازار داخل، بازار‌های جهانی را می‌تواند یکی پس از دیگری فتح کند.
دیدگاه کارشناسان فعال در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان؛ دراین نوع اقتصاد، نیروی کار تخصصی به عنوان سواد رایانه‌ای و از همه مهمتر به عنوان سرمایه اصلی جهت تقویت اقتصاد دانش‌بنیان شناخته می‌شود از این رو، دانش کاتالیزور و پیوند دهنده در اقتصادهای مدرن امروز محسوب می‌شود.
راه طولانی رسیدن به ایده آل‌های اقتصاد برپایه دانش
به نظر می‌رسد اقتصاد دانش‌بنیان با تمرکز بر مفهوم بهره وری راه نرفته طولانی است که برای پیمودن این مسیر، اصلاح فرهنگی و قانونی می‌خواهد. باید زیرساخت‌های رسیدن به اقتصاد برپایه دانش با محوریت‌های نوین، اصلاح شود. اما برای تسریع آن، شناسایی و استفاده از ظرفیت‌ها در اولویت است. تغییر نگاه به اقتصاد نیاز به فرهنگ‌سازی و از همه مهمتر تشخیص فضای مناسب برای رشد چنین دیدگاهی را می‌طلبد.
امروزه همگام با رشد روزافزون شکل‌گیری کسب‌وکار‌های نوین برپایه علم و دانش، چالش‌ها و موانع زیادی نیز در این مسیرایجاد شده است. از این رو باید فعالیت‌هایی در جهت حمایت، رشد و ثبات دانش‌بنیان‌ها انجام شود.
منبع: پول نیوز
کلیدواژه: فناوری نوآوری و خلاقیت خلاقیت تکنولوژی روز توسعه اقتصادی اقتصاد دانش بنیان شکل گیری کسب وکار کار دانش بنیان شکل گیری کسب دانش بنیان ها جهان در زمینه دانش بنیان کشور جهان فعالیت ها کشور ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.poolnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «پول نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۴۰۸۵۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کشورهایی با ماهرترین نیروی کار
آلمان، کره‌جنوبی، ژاپن و چین کشورهایی با ماهرترین نیروی کار در سراسر جهان هستند که موقعیت پیشرفته اقتصادی خود را به‌واسطه تلاش‌های این نیروی کار به‌دست آورده‌اند.
به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، پشت ثروت و موفقیت یک کشور، سیاست‌هایی است که فرصت‌ها را ایجاد می‌کنند، افرادی است که تلاش‌ها را هدایت می‌کنند و تاریخی است که محیط و چشم‌انداز را شکل می‌دهند اما نقش چشمگیر نیروی کار را در این پیشرفت نمی‌توان نادیده گرفت. در تعیین کشورهای دارای ماهرترین نیروی کار، مجموعه‌ای از ۷۳ ویژگی با مشارکت بیش از ۱۷ هزار نفر در سراسر جهان مورد نظرسنجی قرار گرفت. به هر کشور برای هر یک از این ویژگی‌ها بر اساس مجموعه‌ای از پاسخ‌های نظرسنجی فردی امتیاز داده شد.
آلمان، پرجمعیت‌ترین کشور اتحادیه اروپا، دارای یکی از بزرگترین اقتصادهای جهان است و از زمان اتحاد مجدد شاهد رشد پیوسته نقش خود در جامعه بین‌المللی بوده است. آلمان یکی از واردکنندگان و صادرکنندگان پیشرو در جهان محسوب می‌شود و خدماتی شامل صنایعی مانند مخابرات، مراقبت‌های بهداشتی و گردشگری، بیشترین سهم را در اقتصاد آن دارد. صنعت و کشاورزی از دیگر بخش‌های مهم اقتصادی این کشور هستند.
آلمان دارای نیروی کار بسیار ماهر، اما جمعیت آن در حال پیر شدن است، با این حال سطح بالایی از خدمات اجتماعی را ارائه می‌کند. این کشور از محبوب‌ترین مقاصد مهاجرتی در جهان و از نظر فرهنگی، خانه تعدادی از چهره‌های برجسته جهان در علوم طبیعی و اجتماعی، همچنین هنر، ادبیات، موسیقی و فلسفه است.
اقتصاد پیشرفته و مبتنی بر خدمات کره‌جنوبی یک موفقیت سرمایه‌گذاری خارجی است. کره اولین دریافت‌کننده بودجه کمیته کمک به توسعه OECD (سازمان توسعه و همکاری) بود که بعدها به اهداکننده این بودجه تبدیل شد. این کشور از دهه ۱۹۶۰ شاهد رشد مداوم و کاهش فقر بود و اکنون به‌طور کلی در میان بزرگترین اقتصادهای جهان قرار دارد. دفاتر سامسونگ، هیوندای و کیا در پایتخت این کشور قرار دارد که دو مورد از صادرات مهم کره‌جنوبی یعنی فناوری و خودرو را نمایندگی می‌کنند.
کره‌جنوبی یکی از بزرگترین پس‌اندازهای ناخالص ملی و ذخایر سرمایه‌گذاری خارجی در جهان را دارد. درآمد یک‌بار مصرف خانوارهای آن در سال‌های اخیر افزایش داشته است و ثروتمندان آن مایلند پول خود را برای اقلام و محصولات برند خرج کنند. کره‌جنوبی عضو بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد، گروه ۲۰، انجمن منطقه‌ای کشورهای جنوب شرق آسیا و سازمان تجارت جهانی، اما با چالش پیری جمعیت مواجه است.
سومین اقتصاد بزرگ جهان، ژاپن، از بزرگترین تولیدکنندگان وسایل‌نقلیه موتوری، تجهیزات الکترونیکی و فولاد در جهان است و بخش خدمات آن بالاترین درصد اقتصاد را از نظر تولید ناخالص داخلی و اشتغال تشکیل می‌دهد. با این حال این کشور با پیامدهای اقتصادی ناشی از پیرترین جمعیت جهان و کاهش نرخ زادوولد دست‌وپنجه نرم می‌کند. ژاپن عضو چندین سازمان بین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد، بانک توسعه آسیایی و بانک جهانی است.
چین یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های جهان را در خود جای داده، پرجمعیت‌ترین کشور جهان است و از نظر وجود زمین دومین کشور بزرگ محسوب می‌شود. چین از سال ۱۹۷۸، یکی از سریع‌ترین اقتصادهای بزرگ جهان بوده و از اقتصاد متمرکز به یک اقتصاد مبتنی بر بازار تبدیل شده است.
اقتصاد این کشور، پس از ایالات متحده در رتبه دوم قرار دارد اما توسعه سریع اقتصادی آن چندین چالش داخلی از جمله از بین رفتن تعادل میان رشد جمعیت و منابع طبیعی، افزایش نابرابری درآمد و افزایش قابل‌توجه آلودگی در سراسر کشور را به همراه داشته است. این کشور بزرگترین تولید کننده دی‌اکسیدکربن در جهان، اما یک سرمایه‌گذار عمده در انرژی‌های تجدیدپذیر است و از سال ۱۹۷۱ عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، همچنین عضو چندین سازمان بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله سازمان تجارت جهانی و همکاری اقتصادی آسیا و اقیانوسیه است.
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند